Çocuk Diş Hekimliği (Pedodonti)

Pedodonti kelimesi eski Yunanca paîs (ç ocuk)ve latince dontos (diş) kelimelerinin birleşiminden türemiştir ve “çocuk dişi” anlamına gelmektedir.0-12 yaş arası çocukların diş tedavileri Pedodonti anabilim dalının ilgi alanına girer. Çocuklarda süt dişleri 6. aydan başlayarak 3 yaşına kadar ağıza sürerler.  Daimi dişlenme  ise 6 yaşından itibaren süt dişlerinin dökülerek 12 yaşına kadar daimi dişlerin sürmesini içeren süreçtir. Bu sürece karışık dişlenmek dönemi (mixed dentition period) denir ve süt dişleri ile sürmekte olan daimi dişler birlikte ağızda bulunurlar. 

Pedodonti uzmanları süt dişlerinin ve altlarından gelmekte olan daimi dişlerin sağlığının korunması, mevcut çürüklerinin tedavi edilmesi  ve  karışık dişlenme döneminde erken diş kayıplarından kaynaklanabilecek çapraşıkların önüne geçilmesi gibi konularda gerekli uygulamaları yaparlar.  Pedodonti uzmanı hekimlerin alanlarına giren rahatsızlıklar ve uyguladığı tedavilerle ilgili ana başlıklar şu şekildedir:

• Çürük : Çocuklarda diş çürükleri oldukça yaygındır ve erken tedavisi gereklidir. Pedodonti uzmanları, diş çürüklerinin tedavisi için vakaya uygun olarak kompozit,kompomer ve cam iyonomer gibi malzemelerle dolgu, kaplama (zirkonyum,paslanmaz çelik vs.)veya kanal tedavisi (süt dişi veya daimi dişlerde) gibi yöntemleri uygularlar.
• Diş Travmaları : Çocukluk çağında oyun veya spor aktiviteleri esnasında düşmeler sonucu dişlerde veya çevre dişeti ve kemik dokularda travmalar meydana gelebilir. Pedodonti uzmanları, dişlerin yerinden çıkması, çatlaması, kırılması veya çevreleyen kemiğin zarar görmesi gibi travmatik durumlarda özel yöntemler kullanırlar.
• Diş/Çene Gelişimi Bozuklukları : Bazı çocuklarda çenelerin ve dişlerin gelişimi normal sınırlarda ve hızda gerçekleşmeyebilir. Pedodonti uzmanları, çene yapısı ve dişlerin gelişimini kontrol etmek için genellikle erken çocukluk döneminde rutin kontroller gerçekleştirerek problemlerin erken teşhis edilmesini sağlarlar ve uygun tedavileri gerçekleştirirler.
• Diş Eti Hastalıkları : Diş eti hastalıkları, diş eti iltihabı veya periodontitis (diş çevresi dişeti ve kemik dokusunun iltihabı) gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Pedodonti uzmanları, diş eti hastalıklarını teşhis eder ve tedavi etmek için özel yöntemler kullanırlar.
• Diş Sıkma ve Gıcırdatma : Bazı çocuklar, stresli veya kaygılı olduklarında veya parazit enfeksiyonu geçirdiklerinde dişlerini sıkmaya veya gıcırdatmaya başlarlar. Bu durum, diş aşınması, diş ağrısı ve kapanış bozukluklarına neden olabilir. Pedodonti uzmanları, diş sıkma ve gıcırdatmanın tedavisi için duruma sebep olan enfeksiyon veya psikolojik problemlerin belirlenip tedavi edilmesini sağlarlar. Ayrıca özel ağızlık veya diğer cihazları kullanarak diş ve çevre dokuların zarar görmesinin önüne geçerler. 
• Çocukların Ağız Sağlığı Alışkanlıklarının Düzenlenmesi : Çocukların ağız sağlığı alışkanlıkları, dişlerinin sağlıklı kalması için önemlidir. Pedodonti uzmanları, çocukların diş fırçalamayı, diş ipi kullanmayı ve doğru beslenme alışkanlıklarını öğrenmelerine yardımcı olurlar.
• Sedasyon ve Anestezi : Bazı çocuklar diş hekimliği tedavileri sırasında gergin ve kaygılı olabilirler. Pedodonti uzmanları, sedasyon veya anestezi gibi özel teknikleri kullanarak çocukların rahatlamasına ve tedavilerini daha kolay bir şekilde tamamlamalarına yardımcı olurlar.
• Diş Hekimi Korkusunun Önüne Geçilmesi : Pedodonti uzmanı ile çocuğun geliştirdiği etkili iletişim sayesinde diş tedavi süreçlerine karşı çocukta gelişebilecek muhtemel bir korkunun önüne geçilmiş olur. 

Pedodonti Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Pedodonti uzmanı hekim ile çocuğun düzenli kontrollere başlanması sayesinde tanışması ve sağlıklı bir diyalog kurması, ağız sağlığının hayat boyu idamesi için önemli bir husustur. Bu sayede erken yaşta oluşabilecek bir dişhekimi fobisinin önüne geçilmiş olur. Özellikle çürük riski yüksek çocuklarda hekim-hasta ilişkisinin erken yaşlarda kurulması önem taşır. Kurulan sağlıklı ilişki sayesinde çürük erken aşamada tespit edilir ve daha kolay tedavi edilir. Çocukla birlikte ebeveynlerin de pedodonti uzmanı tarafından eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi önem taşır. 

Doğru beslenme, büyüme ve gelişim ile dişlerin sağlıklı oluşumu yanında ağız sağlığının devamı için de son derece önemlidir. Çocuğun işlenmiş karbonhidrat içeren besinleri hangi sıklıkla ve ne şekilde tüketeceğinin pedodonti uzmanı  ve ebeveynlerin iletişimi ile düzenlenmesi gerekir. Çocuğun erken yaşta kazanacağı bu alışkanlık,çürük riskinin düşürülmesinde büyük önem taşır. Çocuğun ağız hijyeninin sağlanması için kazanması gereken en önemli alışkanlıklardan biri de doğru ve etkili diş fırçalamadır. Çocuğun ağız hijyeni erken yaşta ebeveyn tarafından aktif temizlik ile sağlanırken yaş ilerledikçe bu alışkanlığın çocuğa devredilmesi gerekir. Günlük fırçalama alışkanlığını kazanmış bir çocukta çürük gelişmesi riski son derece düşüktür. Çürüklerin başlangıç aşamasında tespit edilmeleri, dolgu yapılmasına gerek kalmadan çürüğün ilerleyişini durduran modern tedavi yöntemleri ile sorunun ortadan kaldırılmasını sağlar. Bu sayede diş hekimliği aletlerinin kullanımı en aza indirildiğinden, fobi oluşması riski de en aza iner. Dişlenme süt dişlerinin sürmesi ile başlar. Süt dişleri, çocukluk çağında beslenme fonksiyonunu yerine getirmelerinin yanında altlarından gelecek daimi dişler için de yer tutucu ve rehber görevi görürler. 

Dişlenme süreci ağıza süt dişlerinin sürmesi ile başlar. Süt dişlerinin yerini daimi dişlerin almasıyla tamamlanır.

Çocukluk çağında parmak emme, kalem ısırma, diş gıcırdatma,tırnak yeme gibi alışkanlıkların erkenden tespit edilerek pedodonti uzmanı tarafından doğru yöntemlerle engellenmesi, ağız sağlığı açısından son derece önemlidir. Bu alışkanlıklar mevcut dişlere zarar verdiği gibi ,dişlere uyguladıkları kuvvetler sebebiyle çene kemiğinin büyüme gelişiminin yanlış olmasına ve ciddi kapanış bozukluklarına yol açarlar. Ağızdaki çürükler tedavi edilmezse çocuğun çiğnemeden kaçınmasına ve besinlerin sindirilmesinde zorluklara yol açar. Tedaviden korkan ve uyumsuzluk gösteren veya birden çok tedavinin tek seferde yapılmasını gerektiren zihinsel veya bedensel engeli olan çocuklarda işlemler pedodonti uzmanı tarafından sedasyon ve genel anestezi altında yapılır. Böylece travmatik bir tedavi deneyiminin yaşanmasının önüne geçilir.