Çene Eklem Hastalıkları Tedavisi
Çene eklem hastalıkları, temporomandibular eklem (TMJ) ve çevresindeki yapıların fonksiyonel bozukluklarına ve ağrıya yol açan bir dizi hastalığı ifade eder. Temporomandibular eklem, temporal kemilk ile alt çene (mandibula) arasında yer alan bir eklem olup, çiğneme, konuşma ve ağız açma gibi hareketleri kontrol eder.
- Temporomandibular Eklem Disfonksiyonu (TMD) : Temporomandibular eklem disfonksiyonu, çene eklemi ve çevresindeki yapıların işlev bozukluğunu ifade eder. Bu durum, çene eklemi ağrısı, çene kilitlenmesi, çiğneme güçlüğü, baş ağrısı, çene eklemi çıtırdaması veya tıkırtısı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Nedenleri arasında çene travması, aşırı fonksiyon, diş sıkma ve gıcırdatma, stres, çenenin doğru konumlanmaması ve dişlerin kapanış bozuklukları yer alabilir.
- Romatoid Artrit : Romatoid artrit, otoimmün bir hastalık olup, vücudun kendi eklem dokularına saldırması sonucu iltihaplanma ve eklem hasarına neden olur. Bu durum, temporomandibular eklemi de etkileyebilir ve ağrı, şişlik, çene hareketlerinde kısıtlılık ve çene eklemi sesleri gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
- Artroz : Çene eklem artrozu, eklem kıkırdağının yıpranması ve eklemdeki kıkırdak kaybıyla karakterizedir. Artroz, genellikle yaşlanma süreciyle ilişkilidir ve zamanla eklemde ağrı, krepitasyon (çıtırtı), eklem hareketlerinde kısıtlılık ve çene açma güçlüğüne yol açabilir.
- Disk Disfonksiyonu/Deplasmanı : Çene eklemi disk disfonksiyonu, çene eklemi disklerinin yerinden kayması, hasarlanması veya diskin normal fonksiyonlarını yerine getirememesi durumunda ortaya çıkar. Bu durum, çene eklemi ağrısı, çene kilitlenmesi, sertlik, çene hareketlerinde kısıtlılık ve çene açma güçlüğü ile ilişkilendirilebilir.
- Ankiloz : Ankiloz (Ankylozis), çene eklemi hareketinin sınırlı veya tamamen kısıtlandığı bir durumdur. Genellikle çene eklemi bölgesindeki travma, enfeksiyon veya inflamasyon sonucu oluşabilir. Ankylozis, çene hareketlerinde ciddi kısıtlılığa yol açabilir ve tedavi edilmesi son derece önemlidir. Özellikle ileri derecede eklem dejenerasyonu görülen vakalarda çene ekleminin kaynaması ve kemikleşmesi sonucu tedavi çok zor bir hale gelebilir.
Tedavi seçenekleri, ankilozun şiddetine, hastanın semptomlarına ve durumun altında yatan nedenlere bağlı olarak değişir.
- Konservatif Tedavi : Hafif ankiloz durumlarında, semptomların hafifletilmesi ve çene hareketliliğinin artırılması için konservatif tedaviler kullanılabilir. Bunlar arasında sıcak veya soğuk uygulama, masaj, çene egzersizleri, ağız açma aletleri ve fizik tedavi yöntemleri yer alabilir. Konservatif tedavilerin amacı, çene eklemi dokularının esnekliğini artırmak ,dokudaki dolaşımı artırarak enflamasyona neden olan kimyasalların bölgeden uzaklaşmasını kolaylaştırmak ve çene hareketlerini iyileştirmektir.
- İlaç Tedavisi : Ağrı ve inflamasyonu kontrol altına almak için nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) kullanılabilir. Bazı durumlarda kortikosteroid enjeksiyonları da ağrı ve inflamasyonu azaltmada yardımcı olabilir.
- Eklem lavajı(yıkanması): Eklem içerisine iki ayrı enjektör ile girilerek bir enjektörle yıkama solüsyonu enjekte edilirken diğer enjektör ile sıvının dışarı çıkışı sağlanır. Böylece eklem içerisinde iltihaba ve ağrıya yol açan kimyasalların uzaklaştırılması amaçlanır.
- Ağız Açma Cerrahisi : Ankiloz durumu ciddi olduğunda ve çene hareketliliği önemli ölçüde kısıtlandığında, cerrahi tedavi gerekebilir. Ağız açma cerrahisi, ankilozis nedeniyle sertleşmiş veya kaynamış dokuların çıkarılmasını içerir. Bu işlem genellikle genel anestezi altında yapılır ve çene eklemine erişim sağlamak için bir kesi yapılır. Cerrahi müdahale sonrasında rehabilitasyon, çene hareketliliğinin yeniden kazanılmasını desteklemek amacıyla fizik tedavi ve egzersizler içerebilir.
- Rekonstrüktif Cerrahi : Ankiloz, eklem bölgesinde ciddi deformiteye ve kemik kaybına yol açmışsa, rekonstrüktif cerrahi gerekebilir. Bu işlemde, ankilozisli eklem bölgesindeki kemikler yeniden şekillendirilebilir, greftler kullanılabilir veya yapay eklem protezleri yerleştirilebilir. Rekonstrüktif cerrahi, çene hareketliliğini geri kazandırmak ve fonksiyonel sonuçları iyileştirmek için tasarlanmıştır.
Çene eklemi ankilozunun tedavisi, hastanın durumuna bağlı olarak farklılık gösterir ve multidisipliner bir yaklaşım gerektirebilir. Bir çene cerrahı, ortodontist ve fizik tedavi uzmanı gibi uzmanların işbirliği, tedavinin başarısını artırabilir.
